Afvoer en drainage

Van oudsher werden lagere gronden intensiever ontwaterd dan hogere gronden. Daardoor bestond er een relatie tussen de grondwatertrap, slootafvoer en drainageweerstand van een gebied. Doordat op grote schaal perceelsdrainage is aangelegd is dit verband in het huidige landschap niet meer zo duidelijk meer aanwezig.

Grondwatertrap en grondwaterafvoer

In gebieden met sloten wordt het neerslagoverschot snel afgevoerd naar het oppervlaktewater en is de wegzijging naar het diepe grondwater klein. Op hogere gronden met diepe grondwaterstanden zijn minder drainerende sloten en zijgt meer regenwater weg naar het diepe grondwater. Er bestaat een verband tussen de grondwatertrap, drainage door sloten en wegzijging naar de ondergrond. Daardoor kan op basis van de grondwatertrap de drainageafvoer en de wegzijging van een gebied worden ingeschat.

Meinardi (1994) geeft een overzicht van het percentage afvoer per grondwatertrap. Uitgaande van een neerslagoverschot van 300 mm op jaarbasis zijn daaruit de afvoer en de wegzijging te schatten.

Afvoer en grondwateraanvulling per grondwatertrap (gebaseerd op Meinardi, 1992).
GT I II III III* IV V V* VI VII VII*
Afvoer (%) 100% 100% 50% 25% 0% 50% 25% 0 % 0 % 0 %
Afvoer (mm/jr) 300 300 150 75 0 150 75 0 0 0
Wegzijging (mm/jr)  0 0 150 225 300 150 225 300 300 300

Drainageweerstand

De afvoer van gronden naar waterlopen wordt berekend op basis van de drainageweerstand. Die is gedfinieerd als (De Vries,):

Bot (2011) geeft de volgende schatting van drainageweerstand en afvoer:

Afvoer en grondwateraanvulling per grondwatertrap (Bot, 2011).
GT I II III III* IV V V* VI VII VII*
Drainageweerstand  40 60 120   250 175   350 >>  
Jaarafvoer  800 400 100   50 50   200 300  
 Fluxtype kwel kwel kwel   kwel wegz.   wegz. wegz.  

Bovenstaande tabel is van toepassing op de situatie voor de grootschalige aanleg van ontwateringsmiddelen in het kader van de ruilverkavelsprojecten, dus globaal tot begin jaren zestig. Door intensivering van de landbouw is op grote schaal perceelsdrainage aangelegd, waardoor het verband tussen grondwatertrap en drinageweerstand niet meer opgaat. Volgens Bot (2011) ligt de drainageweerstand van een gedraineerd perceel tussen 30 en 70 dagen.

Drainageformules

De hoeveelheid water die wordt afgevoerd via sloten kan voor een concrete situatie natuurlijk ook worden berekend met een drainageformule. Een goed overzicht van bruikbare drainageformules vind je in het artikel van Van Drecht in Stromingen [6]. Drainageformules zijn in het overzocht op deze website opgenomen in de rubriek " Ontwatering" .

Referenties

Bot, A.P. 2011. Grondwaterzakboekje. Uitgegeven door Bot Raadgevend Ingenieur. www.grondwaterzakboekje.nl

PDF-logo

Meinardi, C.R. (1994). Groundwater recharge and travel times in the sandy regions of the Netherlands. RIVM Report no. 715501004. Proefschrift VU, Amsterdam.

artikelVan Drecht, G. Modellen voor diffuse ontwatering in de toplaag. Stromingen jaargang 3 nummer 2 bladzijde 5 - 16.